پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در احادیث بسیاری از وجود دوازده امام و رهبر پس از خویش خبر داده اند و حضرت امام علی (علیه السلام) را به عنوان جانشین بلافصل خود معرفی فرموده اند و حضرت امام حسن و حضرت امام حسین (علیهما السلام) را به عنوان بهترین انسانها پس از پدرشان به عنوان جانشین خویش معرفی فرموده اند و در احادیث بسیاری به اسم، نام امامان دیگر از فرزندان حضرت سیدالشهداء (علیهم السلام) را نیز یاد کرده اند. حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در برخی از احادیث از قائم آل محمد (عجل الله تعالی فرجه) یاد نموده اند و خاتمه امامت را با ذکر نام ایشان اعلام فرموده اند.
در برخی از احادیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بر وجود ائمه اثنا عشری (علیهم السلام) برای هدایت امت خود و گمراه نشدن آنان تاکید می نماید. در احادیث دیگری علاوه بر اینکه رسول الله (صلی اله علیه وآله) به معرفی دوازده امام جانشین خویش می پردازند با هشدار به مخالفان از عذاب دردناکی که متوجه مخالفان و منکران ائمه اثنا عشری (علیهم السلام) خواهد شد، خبر می دهند. در برخی از احادیث نیز حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره برتری دوازده امام بر مردم و اولی بودن رأی نظر ائمه (علیهم السلام) بر مردم و رابطه شب قدر و ائمه اثنی عشری (علیهم السلام) سخن می گویند.
در این مجال به بعضی از احادیث حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در موارد یاد شده پرداخته می شود:
1. تاکید پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر وجود دوازده امام برای هدایت امّت
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) بارها در فرمایشات خود از ائمه اثنی عشری (علیهم السلام) به عنوان هادیان و امامان امت خویش یاد نموده اند و در خطبه غدیر نیز یک به یک از امامان نام برده اند. در این باره رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در بسیاری از فرمایشات خود بر جانشینی بلافصل حضرت امیرالمومنین (علیه السّلام) به عنوان اولین امام مسلمین با ذکر فضایل ویژه ایشان تأکید می نمایند و با معرفی قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله) به عنوان آخرین امام و هادی مسلمین ختم سلسله امامت را اعلام می فرمایند.
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْعُصْفُورِيِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): إِنِّي وَ اثْنَيْ عَشَرَ مِنْ وُلْدِي وَ أَنْتَ يَا عَلِيُّ زِرُّ الْأَرْضِ يَعْنِي أَوْتَادَهَا وَ جِبَالَهَا بِنَا أَوْتَدَ اللَّهُ الْأَرْضَ أَنْ تَسِيخَ بِأَهْلِهَا فَإِذَا ذَهَبَ الِاثْنَا عَشَرَ مِنْ وُلْدِي سَاخَتِ الْأَرْضُ بِأَهْلِهَا وَ لَمْ يُنْظَرُوا.(1)
رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) فرمودند: من و دوازده تن از فرزندانم و تو اى على بند و قفل زمين هستيم يعنى ميخها و كوههاى زمين. به سبب ما خدا زمين را ميخ كوب نموده است تا اهلش را فرو نبرد، چون دوازدهمين فرزندم از دنيا برود، زمين اهلش را فرو برد و مهلت داده نشوند.
حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي خَلَفٍ قَالَ حَدَّثَنِي يَعْقُوبُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِيِّ (رَحِمَهُ اللَّهُ) قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى النَّبِيِّ (ص) وَ إِذَا الْحُسَيْنُ عَلَى فَخِذَيْهِ وَ هُوَ يُقَبِّلُ عَيْنَيْهِ وَ يَلْثِمُ فَاهُ وَ هُوَ يَقُولُ أَنْتَ سَيِّدٌ ابْنُ سَيِّدٍ أَنْتَ إِمَامٌ ابْنُ إِمَامٍ أَبُو الْأَئِمَّةِ أَنْتَ حُجَّةٌ ابْنُ حُجَّةٍ أَبُو حُجَجٍ تِسْعَةٍ مِنْ صُلْبِكَ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ.(2)
سلمان فارسى گويد: به خدمت پيغمبر (صلی الله علیه و آله) رسيدم در حالى كه حسين (عليه السّلام) بر دامنش بود و آن حضرت ديدگان او را مي بوسيد و دهانش را بوسه مي داد و مي فرمود تو آقائى و فرزند آقائى تو امامی و فرزند امام و پدر امامانی تو حجت و فرزند حجت و پدر حجتهاى نه گانه هستى كه از نسل تو آيند و نهم آنان قائم آنان است.(3)
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْعُصْفُورِيِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي الْجَارُود عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مِنْ وُلْدِيَ اثْنَا عَشَرَ نَقِيباً نُجَبَاءُ مُحَدَّثُونَ مُفَهَّمُونَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ يَمْلَأُهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً.(4)
محمد بن یحیی با اسنادی از حضرت امام محمد باقر (علیه السّلام) از حضرت رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) نقل شده است که فرمودند: از فرزندان من دوازده نفر هستند كه نقيب (امام مسئول) و نجيب و محدث[مرتبط با ملایک] و فهمانده شده [علوم الهی] مي باشند، آخرين آنها قائم به حق است، كه زمين را از عدل و داد پر كند چنان كه از ستم پر شده باشد.(5)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ الصَّقْرِ الْعَبْدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ عَبَايَةَ بْنِ الرَّبَعِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَنَا سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِنَّ أَوْصِيَائِي بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (ع) وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ. (6)
احمد بن حسن قطان با اسنادی از عبد اللَّه بن عبّاس چنين نقل می کند كه حضرت رسول (صلى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: من سيّد و سرور پيامبران هستم و علىّ بن أبى طالب، سيّد و سرور أوصياء است و أوصيای بعد از من، دوازده نفر هستند اوّلين نفر آنان علىّ بن أبى طالب و آخرين آنان قائم مى باشد.»(7)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ أَبِي أَحْمَدَ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ الْأَزْدِيِعَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ ثَابِتِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ سَيِّدِ الْعَابِدِينَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ سَيِّدِ الشُّهَدَاءِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ سَيِّدِ الْأَوْصِيَاءِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) قَالَ قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ (ص): الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا.(8)
از امام سجّاد از پدرش از جدّش از رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) نقل شده است که فرمودند: «ائمّه بعد از من دوازده نفر هستند، اى علىّ اوّلين نفر از ايشان تو هستى و آخرين آنان قائم است كه خداوند متعال با دست او شرق و غرب عالم را فتح مى نمايد.» (9)
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَتَمَسَّكَ بِدِينِي وَ يَرْكَبَ سَفِينَةَ النَّجَاةِ بَعْدِي فَلْيَقْتَدِ بِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَ لْيُعَادِ عَدُوَّهُ وَ لْيُوَالِ وَلِيَّهُ فَإِنَّهُ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي عَلَى أُمَّتِي فِي حَيَاتِي وَ بَعْدَ وَفَاتِي وَ هُوَ إِمَامُ كُلِّ مُسْلِمٍ وَ أَمِيرُ كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِي قَوْلُهُ قَوْلِي وَ أَمْرُهُ أَمْرِي وَ نَهْيُهُ نَهْيِي وَ تَابِعُهُ تَابِعِي وَ نَاصِرُهُ نَاصِرِي وَ خَاذِلُهُ خَاذِلِي ثُمَّ قَالَ (ع) مَنْ فَارَقَ عَلِيّاً بَعْدِي لَمْ يَرَنِي وَ لَمْ أَرَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مَنْ خَالَفَ عَلِيّاً حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَ جَعَلَ مَأْوَاهُ النَّارَ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ وَ مَنْ خَذَلَ عَلِيّاً خَذَلَهُ اللَّهُ يَوْمَ يُعْرَضُ عَلَيْهِ وَ مَنْ نَصَرَ عَلِيّاً نَصَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ يَلْقَاهُ وَ لَقَّنَهُ حُجَّتَهُ عِنْدَ الْمُسَاءَلَةِ ثُمَّ قَالَ (ع) الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ إِمَامَا أُمَّتِي بَعْدَ أَبِيهِمَا وَ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ أُمُّهُمَا سَيِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ وَ أَبُوهُمَا سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ تِسْعَةُ أَئِمَّةٍ تَاسِعُهُمُ الْقَائِمُ مِنْ وُلْدِي طَاعَتُهُمْ طَاعَتِي وَ مَعْصِيَتُهُمْ مَعْصِيَتِي إِلَى اللَّهِ أَشْكُو الْمُنْكِرِينَ لِفَضْلِهِمْ وَ الْمُضِيعِينَ لِحُرْمَتِهِمْ بَعْدِي وَ كَفى بِاللَّهِ وَلِيًّا وَ نَاصِراً لِعِتْرَتِي وَ أَئِمَّةِ أُمَّتِي وَ مُنْتَقِماً مِنَ الْجَاحِدِينَ لِحَقِّهِمْ وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُون. (10)
امام رضا از پدران بزرگوارشان از رسول خدا (صلوات اللَّه عليهم اجمعين) روايت كند كه فرمودند: هر كه دوست دارد كه به دين من متمسّك شود و پس از من در كشتى نجات سوار شود بايد كه به عليّ بن أبى طالب اقتدا كند و دشمنش را دشمن بدارد و دوستش را دوست بدارد كه او وصىّ من و جانشين من بر امّتم در حيات و ممات من است و او امام هر مسلمان و امير هر مؤمن پس از من است قول او قول من و امر او امر من و نهى او نهى من است و پيرو او پيرو من و ياور او ياور من و هر که یاری او را فرو گزارد از یاری من فروگزار کرده است. سپس فرمودند: هر كه پس از من از عليّ مفارقت كند مرا نخواهد ديد و من نيز روز قيامت او را نخواهم ديد و هر كه با عليّ مخالفت كند خداوند بهشت را بر او حرام كرده و جايگاه او را آتش قرار داده است و آن بد جايگاهى است و كسى كه عليّ را فروگزارد خداوند او را در روزى كه بر وى در آيد فرو خواهد گذاشت و هر كه على را نصرت كند خداوند او را در روز قيامت نصرت نمايد و حجّتش را هنگام بازخواست تلقين وى فرمايد، سپس فرمود: حسن و حسين دو امام امّت من پس از پدرشان و سيّد جوانان اهل بهشت هستند و مادرشان سرور زنان عالم و پدرشان سرور اوصياء هستند و از فرزندان حسين نه تن امام هستند كه نهمين آنها قائم از فرزندان من است طاعت آنان طاعت من و معصيت ايشان معصيت من است، از منكرين فضل و ضايع كنندگان حرمت او به خدا شكايت مى كنم و خداوند بهترين ولى و ناصر براى عترتم و ائمّه امّتم مى باشد و بهترين منتقم از انکار کنندگان ايشان است وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ.(11)
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِي عَمِّي مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْقُرَشِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (ع) قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ أَخِي عَلَى جَدِّي رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَأَجْلَسَنِي عَلَى فَخِذِهِ وَ أَجْلَسَ أَخِيَ الْحَسَنَ عَلَى فَخِذِهِ الْأُخْرَى ثُمَّ قَبَّلَنَا وَ قَالَ بِأَبِي أَنْتُمَا مِنْ إِمَامَيْنِ صَالِحَيْنِ اخْتَارَكُمَا اللَّهُ مِنِّي وَ مِنْ أَبِيكُمَا وَ أُمِّكُمَا وَ اخْتَارَ مِنْ صُلْبِكَ يَا حُسَيْنُ تِسْعَةَ أَئِمَّةٍ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ وَ كُلُّكُمْ فِي الْفَضْلِ وَ الْمَنْزِلَةِ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى سَوَاءٌ. (12)
از حسين بن علىّ (عليه السّلام) روايت شده است كه فرمودند: من و برادرم بر جدّم رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) وارد شديم و آن حضرت مرا بر يك زانو و برادرم را بر زانوى ديگرش نشانيد، سپس ما را بوسيد و گفت: پدرم به قربان شما دو امام شايسته باد. خداى تعالى شما را از وجود من و پدرتان اختيار كرد و اى حسين، خداوند از صلب تو نه امام برگزيد كه نهمين آنها قائم ايشان است و همه آنها در فضيلت و منزلت نزد خداى تعالى برابر هستند.(13)
با اسنادی از عباس بن عبد المطلب روایت شده است كه پيغمبر (ص) به او فرمودند: يا عم از اولاد من دوازده خليفه مالك شوند بعد از آن امور كريه و شدايد عظيم پيدا شود پس از آن از ولد من مهدى ظهور كند كه خداى تعالى امر او را در يك شب به اصلاح آرد پس زمين را از عدل پر كند همچنان كه از جور پر شده باشد و مكث فرمايد در زمين آنچه خداى تعالى خواهد بعد از آن دجال بيرون آيد.(14)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ الصَّقْرِ الْعَبْدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ عَبَايَةَ بْنِ رِبْعِيٍّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَنَا سَيِّدُ النَّبِيِّينَ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ إِنَّ أَوْصِيَائِي بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).(15)
احمد بن حسن قطان با اسنادی از عبد اللَّه بن عبّاس روایت می کند که رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: من سيّد النّبيّين هستم و عليّ بن أبى طالب سيّد الوصيّين هست و اوصياى پس از من دوازده نفر هستند كه اوّلین ايشان عليّ بن أبى طالب و آخرین ايشان قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.(16)
حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو يَزِيدَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ خَالِدِ بْنِ يَزِيدَ الْمَرْوَزِيُّ بِالرَّيِّ فِي رَبِيعٍ الْأَوَّلِ سَنَةَ اثْنَتَيْنِ وَ ثَلَاثِ مِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْحَنْظَلِيُّ فِي سَنَةِ ثَمَانٍ وَ ثَلَاثِينَ وَ مِائَتَيْنِ وَ هُوَ الْمَعْرُوفُ بِإِسْحَاقَ بْنِ رَاهَوَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ عَنْ مُجَالِدٍ عَنِ الشَّعْبِيِّ عَنْ مَسْرُوقٍ قَالَ: بَيْنَا نَحْنُ عِنْدَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ نَعْرِضُ مَصَاحِفَنَا عَلَيْهِ إِذْ قَالَ لَهُ فَتًى شَابٌّ هَلْ عَهِدَ إِلَيْكُمْ نَبِيُّكُمْ (ص) كَمْ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ خَلِيفَةٌ قَالَ إِنَّكَ لَحَدَثُ السِّنِّ وَ إِنَّ هَذَا شَيْءٌ مَا سَأَلَنِي عَنْهُ أَحَدٌ قَبْلَكَ نَعَمْ عَهِدَ إِلَيْنَا نَبِيُّنَا (ص) أَنَّهُ يَكُونُ بَعْدَهُ اثْنَا عَشَرَ خَلِيفَةً بِعَدَدِ نُقْبَاءِ بَنِي إِسْرَائِيلَ.(17)
مسروق گويد: در آن ميان كه ما نزد عبد اللَّه بن مسعود بوديم و قرآنهاى خود را به او عرضه مي كرديم ناگاه جوان نورسى به او گفت: آيا پيغمبر شما به شما عهدى سپرد كه پس از او جانشين آن حضرت چند نفر خواهند بود؟ عبد اللَّه بن مسعود گفت: تو با اين سن و سال كم پرسشى از من نمودى كه پيش از تو كسى چنين سؤالى از من نكرده است آرى پيغمبر ما به ما عهدى سپرده است كه پس از آن حضرت دوازده خليفه به شماره نقباى بنى اسرائيل خواهند بود. (18)
همین حدیث در مسند احمد حنبل از مسروق چنین نقل شده است: در مسجد حضور عبد اللَّه مسعود نشسته بوديم، مردى وارد شد و گفت: اى پسر مسعود، آيا پيامبر شما نگفت چند خليفه پس از من مى آيد؟ گفت: آرى، به تعداد نقباء بنى اسرائيل. پيامبر خطاب به امام حسين فرمود: اين فرزند من، امام پسر امام، برادر امام و پدر نه امام است كه نهمين ایشان، قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.(19)
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَصْرِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): إِنَّ خُلَفَائِي وَ أَوْصِيَائِي وَ حُجَجَ اللَّهِ عَلَى الْخَلْقِ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَخِي وَ آخِرُهُمْ وَلَدِي قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ أَخُوكَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ قِيلَ فَمَنْ وَلَدُكَ قَالَ الْمَهْدِيُّ الَّذِي يَمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ نَبِيّاً لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ فِيهِ وَلَدِيَ الْمَهْدِيُّ فَيَنْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ فَيُصَلِّيَ خَلْفَهُ وَ تُشْرِقَ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ يَبْلُغَ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ.(20)
عبد اللَّه بن عبّاس نقل می کند که رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: پس از من خلفا و اوصياء و حجّتهاى الهى بر خلق دوازده نفر هستند كه اوّل آنان برادرم و آخرين ايشان فرزند من است. گفتند: اى رسول خدا برادر شما كيست؟ فرمود: على بن أبى طالب، گفتند: فرزند شما كيست؟ فرمود: مهدى، كسى كه زمين را پر از عدل و داد مى كند همان گونه كه پر از ظلم و جور شده باشد و سوگند به خدايى كه مرا به حقّ به پيامبرى برانگيخت اگر از عمر دنيا جز يك روز باقى نمانده باشد خداوند آن روز را طولانى كند تا به غايتى كه فرزندم مهدى در آن روز ظهور كند و روح اللَّه عيسى بن مريم فرود آيد و پشت سر او نماز خواند و زمين به نورش روشن گردد و حكومتش به شرق و غرب عالم خواهد رسيد.(21)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (ع) قَالَ: سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) عَنْ مَعْنَى قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) إِنِّي مُخَلِّفٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي مَنِ الْعِتْرَةُ فَقَالَ أَنَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ الْأَئِمَّةُ التِّسْعَةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ تَاسِعُهُمْ مَهْدِيُّهُمْ وَ قَائِمُهُمْ لَا يُفَارِقُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَ لَا يُفَارِقُهُمْ حَتَّى يَرِدُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) حَوْضَهُ. (22)
امام صادق از امام باقر و امام باقر از امام سجّاد و امام سجّاد از امام حسين (عليهم السّلام) درباره اين فرمايش حضرت رسول (صلى اللَّه عليه و آله و سلّم) نقل فرموده اند: «من دو چيز گرانبها در بين شما باقى مى گذارم كتاب خدا و خاندانم.» از أمير المؤمنين پرسيدند: كه «خاندان» چه كسانى هستند؟ فرمودند: من و حسن و حسين و ائمّه نه گانه از نسل حسين كه نهمين آنان مهدىّ و قائم خواهد بود، از كتاب خدا جدا نمى شوند و كتاب خدا نيز از ايشان جدا نمى شود تا به كنار حوض «كوثر» به حضور حضرت رسول (صلى اللَّه عليه و آله) برسند.(23)
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ قَالا حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هِلَالٍ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عُمَيْرٍ سَنَةَ أَرْبَعٍ وَ مِائَتَيْنِ قَالَ حَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ غَزْوَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اخْتَارَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ شَيْئاً اخْتَارَ مِنَ الْأَرْضِ مَكَّةَ وَ اخْتَارَ مِنْ مَكَّةَ الْمَسْجِدَ وَ اخْتَارَ مِنَ الْمَسْجِدِ الْمَوْضِعَ الَّذِي فِيهِ الْكَعْبَةُ وَ اخْتَارَ مِنَ الْأَنْعَامِ إِنَاثَهَا وَ مِنَ الْغَنَمِ الضَّأْنَ وَ اخْتَارَ مِنَ الْأَيَّامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ اخْتَارَ مِنَ الشُّهُورِ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ مِنَ اللَّيَالِي لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ اخْتَارَ مِنَ النَّاسِ بَنِي هَاشِمٍ وَ اخْتَارَنِي وَ عَلِيّاً مِنْ بُنِي هَاشِمٍ وَ اخْتَارَ مِنِّي وَ مِنْ عَلِيٍّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ يُكْمِلُهُ اثْنَيْ عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ تَاسِعُهُمْ بَاطِنُهُمْ وَ هُوَ ظَاهِرُهُمْ وَ هُوَ أَفْضَلُهُمْ وَ هُوَ قَائِمُهُمْ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِي حَدِيثِهِ يَنْفُونَ عَنْهُ تَحْرِيفَ الْغَالِينَ وَ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِينَ وَ تَأْوِيلَ الْجَاهِلِين.(24)
ابو بصير از حضرت امام صادق و آن حضرت از آباء خود (عليهم السّلام) روايت كرده است كه رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) فرمودند: به درستى كه خداى عزّ و جلّ از هر چيزى، يك تا را برگزيده است: [از روى زمين، مكّه را اختيار كرد و از سرزمين مكّه، مسجد الحرام را و از آنجا بخشى را كه كعبه در آن است و از چهارپايان، ماده آنان را و از گوسفندان، ميش را و] از روزها روز جمعه را برگزيد و از ماهها، ماه رمضان را و از شبها، شب قدر را اختيار كرد و از ميان مردم، بنى هاشم را و از ميان بنى هاشم، من و علىّ را برگزيد و از تبار من و علىّ، حسن و حسين را اختيار كرد و آن (سلسله) را تا دوازده امام كامل كرد كه از فرزندان حسين هستند و نهمين آن فرزندان، باطن و ظاهر آنان است و برترين ايشان و قائم ايشان است.»
عبد اللَّه بن جعفر در حديث خود اضافه كرده است كه: «آنان دين را از تحريف تندروها و نسبتهاى باطل گرايان و تأويل نادانان محفوظ مى دارند». (25)
2. احادیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با مضمون معرفی ائمه معصومین (علیهم السّلام) و هشدار به منکران و مخالفان
در برخی از احادیث رسول الله (صلی الله علیه و آله) ضمن معرفی ائمه معصومین (علیهم السّلام) و حضرت امیرالمومنین (علیه السّلام) به عنوان اولین امام و جانشین بلافصل خویش به منکران امامت ائمه اثنی عشری هشدار داده و آنها را به عذاب دردناک الهی بشارت می دهد.
به چند حدیث در این زمینه اشاره می شود:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِي عَمِّي مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الصَّيْرَفِيِّ الْكُوفِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): لُعِنَ الْمُجَادِلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ عَلَى لِسَانِ سَبْعِينَ نَبِيّاً وَ مَنْ جَادَلَ فِي آيَاتِ اللَّهِ فَقَدْ كَفَرَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ ما يُجادِلُ فِي آياتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلادِ وَ مَنْ فَسَّرَ الْقُرْآنَ بِرَأْيِهِ فَقَدِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ مَنْ أَفْتَى النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَلَعَنَتْهُ مَلَائِكَةُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَ كُلُّ ضَلَالَةٍ سَبِيلُهَا إِلَى النَّارِ قَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ سَمُرَةَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَرْشِدْنِي إِلَى النَّجَاةِ فَقَالَ يَا ابْنَ سَمُرَةَ إِذَا اخْتَلَفَتِ الْأَهْوَاءُ وَ تَفَرَّقَتِ الْآرَاءُ فَعَلَيْكَ بِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ فَإِنَّهُ إِمَامُ أُمَّتِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْهِمْ مِنْ بَعْدِي وَ هُوَ الْفَارُوقُ الَّذِي يُمَيِّزُ بِهِ بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ مَنْ سَأَلَهُ أَجَابَهُ وَ مَنِ اسْتَرْشَدَهُ أَرْشَدَهُ وَ مَنْ طَلَبَ الْحَقَّ عِنْدَهُ وَجَدَهُ وَ مَنِ الْتَمَسَ الْهُدَى لَدَيْهِ صَادَفَهُ وَ مَنْ لَجَأَ إِلَيْهِ آمَنَهُ وَ مَنِ اسْتَمْسَكَ بِهِ نَجَّاهُ وَ مَنِ اقْتَدَى بِهِ هَدَاهُ يَا ابْنَ سَمُرَةَ سَلِمَ مِنْكُمْ مَنْ سَلَّمَ لَهُ وَ وَالاهُ وَ هَلَكَ مَنْ رَدَّ عَلَيْهِ وَ عَادَاهُ يَا ابْنَ سَمُرَةَ إِنَّ عَلِيّاً مِنِّي رُوحُهُ مِنْ رُوحِي وَ طِينَتُهُ مِنْ طِينَتِي وَ هُوَ أَخِي وَ أَنَا أَخُوهُ وَ هُوَ زَوْجُ ابْنَتِي فَاطِمَةَ سَيِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ إِنَّ مِنْهُ إِمَامَيْ أُمَّتِي وَ سَيِّدَيْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ تِسْعَةً مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ تَاسِعُهُمْ قَائِمُ أُمَّتِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً. (26)
عبد الرّحمن بن سمره گويد رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند:«كسانى كه در دين خدا مجادله و ستيز مى كنند بر زبان هفتاد پيامبر لعنت شده اند و كسى كه در آيات خدا مجادله كند، كافر شده است. خداى تعالى فرمودند: «تنها كافران در آيات الهى مجادله مى كنند و جولان آنها در شهرها تو را نفريبد.(سوره مبارکه غافر، آیه 4)» و كسى كه قرآن را به رأى خود تفسير كند بر خدا دروغ بسته است و هر كس بدون داشتن علم و آگاهى فتوا دهد ملائكه آسمانها و زمين او را لعنت مى كنند و هر بدعتى گمراهى است و هر ضلالتى به آتش ختم مى شود. عبد الرّحمن بن سمره گويد: گفتم: اى رسول خدا، راه نجات را به من بنما. فرمودند: اى سمره، هر گاه هواهاى نفسانى مختلف شد و آراء و عقايد متفرّق گرديد، بر تو باد كه همراه علىّ بن أبى طالب باشى كه او امام امّت و خليفه من بر ايشان است و او فاروقى است كه به واسطه او بين حقّ و باطل تميز مى دهند، هر كس از او بپرسد پاسخش را دهد و كسى كه از او هدايت جويد هدايتش فرمايد و كسى كه خواستار حقّ باشد آن را نزد او مى يابد و كسى كه هدايت را بجويد نزد او بدان خواهد رسيد و هر كه بدو پناه برد، ايمنش سازد و هر كسی دامن او را گيرد؛ نجاتش دهد و هر كه از او پيروى كند؛ هدايتش كند. اى پسر سمره، هر كه با او موافقت كند و او را دوست بدارد؛ سالم خواهد بود و هر كه با او مخالفت كرده و دشمنى ورزد هلاك خواهد شد. اى پسر سمره، علىّ از من است و روح او از روح من و طينت او از طينت من است و او برادر من است و من برادر اويم و او شوهر دخترم فاطمه سيّده بانوان عالم از اوّلين و آخرين است و دو امام امّتم و دو سيّد جوانان بهشت حسن و حسين و نه تن از ائمّه از فرزندان حسين هستند و نهمين آنها قائم امّت من است كه زمين را پر از عدل و داد نمايد همچنان كه پر از ظلم و جور شده باشد.(27)
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ) قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَعْقِلٍ الْقَرْمِيسِينِيُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْبَصْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مِهْزَمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): اثْنَا عَشَرَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي أَعْطَاهُمُ اللَّهُ فَهْمِي وَ عِلْمِي وَ حِكْمَتِي وَ خَلَقَهُمْ مِنْ طِينَتِي فَوَيْلٌ لِلْمُنْكِرِينَعَلَيْهِمْ بَعْدِي الْقَاطِعِينَ فِيهِمْ صِلَتِي مَا لَهُمْ لَا أَنَالَهُمُ اللَّهُ شَفَاعَتِي.(28)
احمد بن زیاد بن جعفر همدانی با اسنادی از حضرت امام صادق ایشان از قول پدرانش از حضرت امير المؤمنين (عليهم السّلام) نقل كرده است که حضرت رسول (صلى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: «خداوند به دوازده نفر از اهل بيت من، فهم و علم و حكمت مرا عطا فرموده و آنها را از طينت (گل) من آفريده است. واى بر كسانى كه بعد از من، آنها را إنكار كنند و ارتباط و نسبت بين من و آنان را ناديده بگيرند. آنها را چه مىشود. خدا شفاعت مرا به آنان نرساند.»(29)
حدیث دیگری در کمال الدین و النعمه نیز با چنین مضمونی آمده است:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ الْهَمْدَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَعْقِلٍ الْقَرْمِيسِينِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْبَصْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مِهْزَمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): الْأَئِمَّةُ اثْنَا عَشَرَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي أَعْطَاهُمُ اللَّهُ تَعَالَى فَهْمِي وَ عِلْمِي وَ حُكْمِي وَ خَلَقَهُمْ مِنْ طِينَتِي فَوَيْلٌ لِلْمُتَكَبِّرِينَ عَلَيْهِم بَعْدِي الْقَاطِعِينَ فِيهِمْ صِلَتِي مَا لَهُمْ لَا أَنَالَهُمُ اللَّهُ شَفَاعَتِي.(30)
از حضرت عليّ (عليه السّلام) روايت شده است كه فرمود رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: امامان دوازده تن هستند و همه از اهل بيت من مى باشند خداى تعالى فهم و علم و حكمت مرا به آنان اعطا فرموده و ايشان را از طينت من آفريده است، پس واى بر كسانى كه پس از من بر آنان تكبّر كنند و پيوند مرا در ميان ايشان قطع كنند، آنها را چه مىشود؟ خدا شفاعت مرا شامل حالشان نگرداند. (31)
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ) قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ عَنْ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): الْأَئِمَّةُ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ هُمْ خُلَفَائِي وَ أَوْصِيَائِي وَ أَوْلِيَائِي وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَى أُمَّتِي بَعْدِي الْمُقِرُّ بِهِمْ مُؤْمِنٌ وَ الْمُنْكِرُ لَهُمْ كَافِرٌ. (32)
علی بن احمد با اسنادی از یحیی بن ابی القاسم از حضرت امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که ایشان از پدرانش روايت می كند كه رسول خدا (صلوات اللَّه عليهم اجمعين) فرمودند: پس از من دوازده امام هستند كه اوّل آنها علىّ بن أبى طالب و آخر ايشان قائم است آنان جانشينان و اوصياء و اولياى من و حجّتهاى الهى بر امّتم پس از من مىباشند كسى كه مقرّ به ايشان باشد مؤمن است و كسى كه منكر ايشان باشد كافر است.(33)
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْجَارُودِ الْعَبْدِيِّ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: خَرَجَ عَلَيْنَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (ع) ذَاتَ يَوْمٍ وَ يَدُهُ فِي يَدِ ابْنِهِ الْحَسَنِ (ع) وَ هُوَ يَقُولُ خَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ (ص) ذَاتَ يَوْمٍ وَ يَدِي فِي يَدِهِ هَكَذَا وَ هُوَ يَقُولُ خَيْرُ الْخَلْقِ بَعْدِي وَ سَيِّدُهُمْ أَخِي هَذَا وَ هُوَ إِمَامُ كُلِّ مُسْلِمٍ وَ مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدَ وَفَاتِي أَلَا وَ إِنِّي أَقُولُ خَيْرُ الْخَلْقِ بَعْدِي وَ سَيِّدُهُمْ ابْنِي هَذَا وَ هُوَ إِمَامُ كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مَوْلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدَ وَفَاتِي أَلَا وَ إِنَّهُ سَيُظْلَمُ بَعْدِي كَمَا ظُلِمْتُ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ خَيْرُ الْخَلْقِ وَ سَيِّدُهُمْ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنِي أَخُوهُ الْحُسَيْنُ الْمَظْلُومُ بَعْدَ أَخِيهِ الْمَقْتُولُ فِي أَرْضِ كَرْبَلَاءَ أَمَا إِنَّهُ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ سَادَةِ الشُّهَدَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مِنْ بَعْدِ الْحُسَيْنِ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِهِ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ حُجَجُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ عَلَى وَحْيِهِ وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ وَ قَادَةُ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَادَةُ الْمُتَّقِينَ تَاسِعُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَمْلَأُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ الْأَرْضَ نُوراً بَعْدَ ظُلْمَتِهَا وَ عَدْلًا بَعْدَ جَوْرِهَا وَ عِلْماً بَعْدَ جَهْلِهَا وَ الَّذِي بَعَثَ أَخِي مُحَمَّداً بِالنُّبُوَّةِ وَ اخْتَصَّنِي بِالْإِمَامَةِ لَقَدْ نَزَلَ بِذَلِكَ الْوَحْيُ مِنَ السَّمَاءِ عَلَى لِسَانِ الرُّوحِ الْأَمِينِ جَبْرَئِيلَ وَ لَقَدْ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنِ الْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ فَقَالَ لِلسَّائِلِ وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ إِنَّ عَدَدَهُمْ بِعَدَدِ الْبُرُوجِ وَ رَبِّ اللَّيَالِي وَ الْأَيَّامِ وَ الشُّهُورِ إِنَّ عَدَدَهُمْ كَعَدَدِ الشُّهُورِ فَقَالَ السَّائِلُ فَمَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَوَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) يَدَهُ عَلَى رَأْسِي فَقَالَ أَوَّلُهُمْ هَذَا وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِيُّ مَنْ وَالاهُمْ فَقَدْ وَالانِي وَ مَنْ عَادَاهُمْ فَقَدْ عَادَانِي وَ مَنْ أَحَبَّهُمْ فَقَدْ أَحَبَّنِي وَ مَنْ أَبْغَضَهُمْ فَقَدْ أَبْغَضَنِي وَ مَنْ أَنْكَرَهُمْ فَقَدْ أَنْكَرَنِي وَ مَنْ عَرَفَهُمْ فَقَدْ عَرَفَنِي بِهِمْ يَحْفَظُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دِينَهُ وَ بِهِمْ يَعْمُرُ بِلَادَهُ وَ بِهِمْ يَرْزُقُ عِبَادَهُ وَ بِهِمْ نَزَلَ الْقَطْرُ مِنَ السَّمَاءِ وَ بِهِمْ يَخْرُجُ بَرَكَاتُ الْأَرْضِ هَؤُلَاءِ أَصْفِيَائِي وَ خُلَفَائِي وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ وَ مَوَالِي الْمُؤْمِنِينَ. (34)
علی بن احمد با اسنادی از اصبغ بن نباته نقل می کند که گفت: روزى حضرت عليّ (عليه السّلام) دست حضرت حسين (عليه السّلام) را گرفته بود و بر ما وارد شد و فرمودند: روزى رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) دست مرا بدين گونه گرفته بود و بر جمعيّت ما در آمد و فرمودند: «بهترين خلايق و سرور ايشان پس از من اين برادرم است و او امام هر مسلمانى و مولاى هر مؤمن پس از وفات من است.» من مىگويم:«بهترين خلايق و سرور ايشان پس از من اين فرزندم است و او امام و مولاى هر مؤمن پس از وفات من است، بدانيد كه به او ستم مى شود همچنان كه پس از رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) به من ستم شد و پس از فرزندم حسن، بهترين خلايق و سرور ايشان برادرش حسين مظلوم است كه در سرزمين كربلا كشته مى شود؛ بدانيد كه او و اصحابش از سروران شهداء در روز قيامت هستند و پس از حسين نه تن از صلب او خلفاى خدا در زمين و حجّتهاى او بر بندگانش و امنای او بر وحيش مى باشند كه امامت مسلمين و رهبرى مؤمنين و سرورى متّقين با ايشان است و نهمين آنان قائم است كه خداى تعالى به واسطه او زمين را نورانى مى كند از آن پس كه از ظلمت آكنده باشد.» و قسم به خدايى كه برادرم محمّد را به نبوّت برانگيخت و مرا به امامت اختصاص داد اين مطلب وحى آسمانى است كه بر زبان جبرئيل روح الأمين جارى شده است و من نزد رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) بودم كه از آن حضرت از امامان پس از او پرسش شد و به سوال كننده فرمودند: سوگند به آسمانى كه صاحب بروج است عدد ائمّه به تعداد بروج است و قسم به پروردگار شبها و روزها و ماهها كه عدد ائمّه به تعداد ماهها است. سوال كننده گفت: اى رسول خدا، آنان چه كسانى هستند؟ رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) دستشان را بر سرم نهادند و فرمودند: «اوّلين آنها اين است و آخرين ايشان مهدىّ است هر كه آنان را به ولايت برگزيند مرا ولى ساخته است و هر كه آنان را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است و هر كه ايشان را دوست بدارد مرا دوست داشته است و هر كه كينه ايشان را داشته باشد كينه مرا به دل گرفته است و هر كه آنان را انكار كند مرا انكار كرده است و هر كه آنان را بشناسد مرا شناخته است، به واسطه ايشان است كه خداى تعالى دينش را حفظ كرده و بلادش را آباد نموده و بندگانش را روزى مى دهد و به سبب ايشان است كه باران از آسمان فرو مى بارد و بركات زمين را بيرون مى آورد، آنان برگزيدگان و خلفاى من و ائمّه مسلمانان و موالى مؤمنان هستند.»(35)
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ) قَالَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْهَمَدَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هِشَامٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ السَّائِحُ قَالَ سَمِعْتُ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ الْعَسْكَرِيَّ يَقُولُ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ (ع) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) يَا عَلِيُّ لَا يُحِبُّكَ إِلَّا مَنْ طَابَتْ وِلَادَتُهُ وَ لَا يُبْغِضُكَ إِلَّا مَنْ خَبُثَتْ وِلَادَتُهُ وَ لَا يُوَالِيكَ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا يُعَادِيكَ إِلَّا كَافِرٌ فَقَامَ إِلَيْهِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ عَرَفْنَا عَلَامَةَ خَبِيثِ الْوِلَادَةِ وَ الْكَافِرِ فِي حَيَاتِكَ بِبُغْضِ عَلِيٍّ وَ عَدَاوَتِهِ فَمَا عَلَامَةُ خَبِيثِ الْوِلَادَةِ وَ الْكَافِرِ بَعْدَكَ إِذَا أَظْهَرَ الْإِسْلَامَ بِلِسَانِهِ وَ أَخْفَى مَكْنُونَ سَرِيرَتِهِ فَقَالَ ع يَا ابْنَ مَسْعُودٍ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ إِمَامُكُمْ بَعْدِي وَ خَلِيفَتِي عَلَيْكُمْ فَإِذَا مَضَى فَابْنِيَ الْحَسَنُ إِمَامُكُمْ بَعْدَهُ وَ خَلِيفَتِي عَلَيْكُمْ فَإِذَا مَضَى فَابْنِيَ الْحُسَيْنُ إِمَامُكُمْ بَعْدَهُ وَ خَلِيفَتِي عَلَيْكُمْ ثُمَّ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ أَئِمَّتُكُمْ وَ خُلَفَائِي عَلَيْكُمْ تَاسِعُهُمْ قَائِمُ أُمَّتِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً لَا يُحِبُّهُمْ إِلَّا مَنْ طَابَتْ وِلَادَتُهُ وَ لَا يُبْغِضُهُمْ إِلَّا مَنْ خَبُثَتْ وِلَادَتُهُ وَ لَا يُوَالِيهِمْ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا يُعَادِيهِمْ إِلَّا كَافِرٌ مَنْ أَنْكَرَ وَاحِداً مِنْهُمْ فَقَدْ أَنْكَرَنِي وَ مَنْ أَنْكَرَنِي فَقَدْ أَنْكَرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ جَحَدَ وَاحِداً مِنْهُمْ فَقَدْ جَحَدَنِي وَ مَنْ جَحَدَنِي فَقَدْ جَحَدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَنَّ طَاعَتَهُمْ طَاعَتِي وَ طَاعَتِي طَاعَةُ اللَّهِ وَ مَعْصِيَتَهُمْ مَعْصِيَتِي وَ مَعْصِيَتِي مَعْصِيَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ إِيَّاكَ أَنْ تَجِدَ فِي نَفْسِكَ حَرَجاً مِمَّا أَقْضِي فَتَكْفُرَ فَوَ عِزَّةِ رَبِّي مَا أَنَا مُتَكَلِّفٌ وَ لَا نَاطِقٌ عَنِ الْهَوَى فِي عَلِيٍّ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ ثُمَّ قَالَ (ع) وَ هُوَ رَافِعٌ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَى خُلَفَائِي وَ أَئِمَّةَ أُمَّتِي بَعْدِي وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُمْ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُمْ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُمْ وَ لَا تُخْلِ الْأَرْضَ مِنْ قَائِمٍ مِنْهُمْ بِحُجَّتِكَ ظَاهِراً أَوْ خَافِياً مَغْمُوراً لِئَلَّا يَبْطُلَ دِينُكَ وَ حُجَّتُكَ وَ بُرْهَانُكَ وَ بَيِّنَاتُكَ ثُمَّ قَالَ (ع) يَا ابْنَ مَسْعُودٍ قَدْ جَمَعْتُ لَكُمْ فِي مَقَامِي هَذَا مَا إِنْ فَارَقْتُمُوهُ هَلَكْتُمْ وَ إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِ نَجَوْتُمْ وَ السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى.(36)
محمد بن ابراهیم بن اسحاق با اسنادی از عليّ بن حسن سائح نقل می کند که از حضرت امام حسن عسكرى (عليه السّلام) شنيدم که فرمودند: پدرم از آباء بزرگوارشان از رسول خدا (صلوات الله علیهم اجمعین) روايت كند كه به علىّ بن أبى طالب (عليه السّلام) فرمودند: اى علي، تو را دوست نمى دارد مگر كسى كه ولادتش پاكيزه باشد و بغض تو را در دل نمى گيرد مگر كسى كه ولادتش ناپاك باشد و ولايت تو را نپذيرد مگر مؤمن و با تو دشمنى نكند مگر كافر، عبد اللَّه بن مسعود برخاست و گفت: اى رسول خدا در زمان حيات تو علامت ناپاكى ولادت و كافر را به واسطه داشتن بغض على و دشمنیش با او شناختيم. علامت كسى كه ولادتش ناپاك است و كافر پس از شما چيست؟ آنگاه كه به زبان اظهار اسلام كرده و مكنون باطن خود را مخفى مى دارد؛ فرمود: اى ابن مسعود، عليّ بن أبى طالب پس از من امام شما و جانشين من بر شما است و آنگاه كه او درگذرد فرزندم حسن امام شما پس از او و جانشين من بر شماست و چون درگذرد فرزندم حسين امام شما پس از اوست و جانشين من بر شماست، سپس نه تن از فرزندان حسين يكى پس از ديگرى ائمّه شما و خلفاى شما بر شما هستند و نهمين آنها قائم امّت من است كه زمين را از عدل و داد آكنده سازد همچنان كه پر از جور و ظلم شده باشد، ايشان را دوست نمى دارد مگر كسى كه ولادتش پاكيزه باشد و كينه آنها را به دل نمى گيرد مگر كسى كه ولادتش ناپاك باشد و با ايشان دوستی نكند مگر مؤمن و دشمنی نكند مگر كافر، كسى كه يكى از آنان را انكار كند مرا انكار كرده است و كسى كه مرا انكار كند خدا را انكار كرده است و هر كس از روى عناد با يكى از ايشان مخالفت ورزد با من مخالفت كرده است و كسى كه با من مخالفت كند با خداى تعالى مخالفت ورزيده است، زيرا طاعت ايشان طاعت من و طاعت من طاعت خداست و معصيت آنها معصيت من و معصيت من معصيت خداى تعالى است. اى ابن مسعود، مبادا كه در نفس تو در آنچه مى گويم حرجى داشته باشد كه كافر خواهى شد، به عزّت پروردگارم سوگند كه من درباره علىّ و امامان از فرزندان او سخنى به گزاف و از روى هواى نفس نمى گويم، سپس در حالى كه دستهايش را به طرف آسمان بلند كرده بود؛ فرمود: خدايا خلفا و ائمّه پس از من را دوست بدار و دشمنان ايشان را دشمن بدار و يارانشان را نصرت فرما و خاذلان آنان را خوار بدار و زمين را از قائمى از ايشان كه حجّت تو است خالى مگذار كه يا آشكار است و يا پنهان و مستور تا دين و حجّت و برهان و بيّنات تو باطل نشود، سپس فرمود: اى ابن مسعود، در اين مقام براى شما امورى را گرد آوردم كه اگر از آنها مفارقت كنيد هلاك خواهيد شد و اگر بدان متمسّك شويد نجات يابيد وَ السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى.(37)
در برخی از احادیث، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) علاوه بر معرفی ائمه معصومین (علیهم السّلام) و هشدار به مخالفان از حوادث آینده و ظهور حضرت قائم (علیه السّلام) نیز سخن گفته اند که به ذکر حدیثی در این باره می پردازیم:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ بُنْدَارَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هِلَالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): لَمَّا أُسْرِيَ بِي إِلَى السَّمَاءِ أَوْحَى إِلَيَّ رَبِّي جَلَّ جَلَالُهُ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنِّي اطَّلَعْتُ إِلَى الْأَرْضِ اطِّلَاعاً فَاخْتَرْتُكَ مِنْهَا فَجَعَلْتُكَ نَبِيّاً وَ شَقَقْتُ لَكَ مِنِ اسْمِي اسْماً فَأَنَا الْمَحْمُودُ وَ أَنْتَ مُحَمَّدٌ ثُمَّ اطَّلَعْتُ الثَّانِيَةَ فَاخْتَرْتُ مِنْهَا عَلِيّاً وَ جَعَلْتُهُ وَصِيَّكَ وَ خَلِيفَتَكَ وَ زَوْجَ ابْنَتِكَ وَ أَبَا ذُرِّيَّتِكَ وَ شَقَقْتُ لَهُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِي فَأَنَا لعلي [الْعَلِيُ] الْأَعْلَى وَ هُوَ عَلِيٌّ وَ جَعَلْتُ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ مِنْ نُورِكُمَا ثُمَّ عَرَضْتُ وَلَايَتَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَمَنْ قَبِلَهَا كَانَ عِنْدِي مِنَ الْمُقَرَّبِينَ يَا مُحَمَّدُ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَنِي حَتَّى يَنْقَطِعَ وَ يَصِيرَ كَالشَّنِ الْبَالِي ثُمَّ أَتَانِي جَاحِداً لِوَلَايَتِهِمْ مَا أَسْكَنْتُهُ جَنَّتِي وَ لَا أَظْلَلْتُهُ تَحْتَ عَرْشِي يَا مُحَمَّدُ أَ تُحِبُّ أَنْ تَرَاهُمْ قُلْتُ نَعَمْ يَا رَبِّي فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ ارْفَعْ رَأْسَكَ فَرَفَعْتُ رَأْسِي فَإِذَا أَنَا بِأَنْوَارِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ الْقَائِمِ فِي وَسْطِهِمْ كَأَنَّهُ كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ قُلْتُ يَا رَبِ مَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ هَؤُلَاءِ الْأَئِمَّةُ وَ هَذَا الْقَائِمُ الَّذِي يُحِلُ حَلَالِي وَ يُحَرِّمُ حَرَامِي وَ بِهِ أَنْتَقِمُ مِنْ أَعْدَائِي وَ هُوَ رَاحَةٌ لِأَوْلِيَائِي وَ هُوَ الَّذِي يَشْفِي قُلُوبَ شِيعَتِكَ مِنَ الظَّالِمِينَ وَ الْجَاحِدِينَ وَ الْكَافِرِينَ فَيُخْرِجُ اللَّاتَ وَ الْعُزَّى طَرِيَّيْنِ فَيُحْرِقُهُمَا فَلَفِتْنَةُ النَّاسِ بِهِمَا يَوْمَئِذٍ أَشَدُّ مِنْ فِتْنَةِ الْعِجْلِ وَ السَّامِرِيِّ. (38)
محمد بن ابراهیم بن اسحاق طالقانی با اسنادی از حضرت امام صادق (عليه السّلام) نقل نموده است که ایشان از پدرانش (عليهم السّلام) از حضرت أمير المؤمنين (عليه السّلام) روایت کرده اند که رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) چنين فرمودند: وقتى كه مرا به آسمان (يعنى معراج) بردند، پروردگارم جلّ جلاله به من وحى كرده فرمودند: اى محمّد، من به زمين نگريستم و تو را از آن برگزيدم و پيامبر نمودم و براى تو از اسم خودم، نامى مشتقّ كردم، من «محمود» هستم و تو «محمّد» سپس بار ديگر نگريستم و علىّ را برگزيدم و او را وصىّ، جانشين و داماد و پدر فرزندانت قرار دادم و براى او از نامهاى خود، نامى مشتقّ كردم، من «عليّ أعلى» هستم و او «علىّ» است و فاطمه و حسن و حسين را از نور شما خلق كردم، سپس ولايت آنان را بر ملائكه عرضه داشتم، هر كس آن را پذيرفت، نزد من از مقرّبين محسوب گرديد، اى محمّد، اگر بنده اى مرا عبادت كند آن گونه كه از شدّت و كثرت عبادت نحیف گردد و فقط استخوانى از او باقی ماند و بس و همچون مشك كهنه شود سپس در حال انكار ولايت اين چند نفر بميرد، او را در بهشت خود ساكن نخواهم گردانيد و در سايه عرشم قرار نخواهم داد. اى محمّد، آيا دوست دارى آنها را ببينى؟ گفتم: بله، خداوند فرمود: سرت را بلند كن، من هم سر برآوردم و در اين موقع با انوار علىّ، فاطمه، حسن، حسين، علىّ بن الحسين، محمّد بن علىّ، جعفر بن محمّد، موسى بن جعفر، علىّ بن موسى، محمّد بن علىّ، علىّ بن محمّد، حسن بن علىّ و حجّت بن الحسن كه همچون ستاره اى درخشان در ميان ایشان بود مواجه شدم، گفتم: خداوندا، اينان چه كسانى هستند؟ فرمود: ایشان أئمّه هستند و اين قائم است كه حلال و حرام را آن طور كه من حلال و حرام كرده ام به اجرا مى گذارد، به وسيله او از دشمنانم انتقام مى گيرم و او مايه آسايش و راحتى اوليای من است و او است كه قلوب شيعيان را از شرّ ظالمين و منكرين و كافرين آرامش مى بخشد و با انتقام گرفتن از آنها باعث خوشحالى شيعه مى شود، لات و عزّى را تر و تازه از زمين خارج مى كند و به آتش مى كشد و به راستى فتنه و گمراهى كه توسّط آن دو در آن روز و در بين مردم ايجاد شد، از فتنه گوساله و سامريّ بيشتر خواهد بود.(39)
در احادیث رسول الله (صلی الله علیه و آله) درباره ائمه اثنا عشری بر دو مورد برتری امام نسبت به مردم و اختصاص شب قدر به امام معصوم نیز اشاره شده است که در اینجا به ذکر چند حدیث بسنده می کنیم.
3. برتری امام منصوب شده از جانب پیامبر (ص) بر مردم
در برخی از احادیث رسول الله (صلی الله علیه و آله) از برتری دوازده امام بر مردم همچنان که در خطبه غدیر نیز فرموده اند؛ سخن گفته اند. در این مجال به ذکر دو حدیث بسنده می کنیم:
حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ وَ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ جَمِيعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جَعْفَرٍ الطَّيَّارَ يَقُولُ: كُنَّا عِنْدَ مُعَاوِيَةَ أَنَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ وَ عُمَرُ بْنُ أَبِي سَلَمَةَ وَ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ فَجَرَى بَيْنِي وَ بَيْنَ مُعَاوِيَةَ كَلَامٌ فَقُلْتُ لِمُعَاوِيَةَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) يَقُولُ أَنَا أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ أَخِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طالب (ع) أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَإِذَا اسْتُشْهِدَ عَلِيٌّ فَالْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ ابْنُهُ الْحُسَيْنُ بَعْدُ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَإِذَا اسْتُشْهِدَ فَابْنُهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ الْأَكْبَرُ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ ابْنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الْبَاقِرُ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ سَتُدْرِكُهُ يَا حُسَيْنُ ثُمَّ تَكْمِلَةُ اثْنَيْ عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ اسْتَشْهَدْتُ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ وَ عُمَرَ بْنَ أَبِي سَلَمَةَ وَ أُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ فَشَهِدُوا لِي عِنْدَ مُعَاوِيَةَ قَالَ سُلَيْمُ بْنُ قَيْسٍ الْهِلَالِيُّ وَ قَدْ سَمِعْتُ ذَلِكَ مِنْ سَلْمَانَ وَ أَبِي ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادِ وَ ذَكَرُوا أَنَّهُمْ سَمِعُوا ذَلِكَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص). (40)
سليم بن قيس هلالى گويد: شنيدم عبد اللَّه بن جعفر طيار مي گفت من و حسن و حسين و عبد اللَّه بن عباس و عمر بن ابى سلمة و اسامة بن زيد در نزد معاويه بوديم ميان من و معاويه گفتگویى درگرفت من به معاوية گفتم از رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) شنيدم كه مي فرمودند من به مؤمنين از خودشان اولي تر هستم سپس برادر من على بن ابى طالب به مؤمنين از خود آنان سزاوارتر است و چون على به درجه شهادت برسد حسن بن على به مؤمنين از خودشان اولي تر است.سپس فرزند على حسين پس از حسن به مؤمنين از خودشان اولي تر است و چون حسين شهيد گردد فرزندش على بن الحسين بزرگترين فرزند حسين به مؤمنين از خودشان اولى تر است سپس فرزند من محمد بن على باقر به مؤمنين از خودشان اولى تر است اى حسين تو او را درك خواهى كرد سپس دوازده امام كه نه نفر از فرزندان حسين مي باشند امر امامت را كامل خواهند كرد عبد اللَّه بن جعفر گويد: پس از اين گفتار حسن و حسين و عبد اللَّه بن عباس و عمر بن ابى سلمة و اسامة بن زيد را به گواهى خواستم و همه در نزد معاويه به سخن من گواهى دادند. سليم بن قيس هلالى گويد من همين روايت را از سلمان و ابى ذر و مقداد شنيدم كه آنان نيز از رسول خدا شنيده بودند. (41)
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَرَّاقُ الرَّازِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا الْهَيْثَمُ بْنُ أَبِي مَسْرُوقٍ النَّهْدِيُّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عُمَرَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِيفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) يَقُولُ: أَنَا وَ عَلِيٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ.(42)
عبد اللَّه بن عبّاس گويد از رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) شنيدم كه فرمودند: من و عليّ و حسن و حسين و نه تن از فرزندان حسين مطهر و معصوم هستیم.(43)
4. رابطه شب قدر و ائمه اثنا عشری (علیهم السّلام)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شب قدر را متعلق به معصومین و دوازده امام (علیهم السّلام) دانسته اند و از شیعیان را خواسته است که به شب قدر ایمان آورند.
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الْعَبَّاسِ بْنِ الْحَرِيشِ الرَّازِيُّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الثَّانِي (ع): أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ (ع) قَالَ لِابْنِ عَبَّاسٍ إِنَّ لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي كُلِّ سَنَةٍ وَ إِنَّهُ يَنْزِلُ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ أَمْرُ السَّنَةِ وَ لِذَلِكَ الْأَمْرِ وُلَاةٌ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ مَنْ هُمْ قَالَ أَنَا وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبِي أَئِمَّةٌ مُحَدَّثُونَ.(44)
ابو جعفر ثانى حضرت امام جواد (عليه السلام) فرمودند: حضرت امير المؤمنين (عليه السلام) به ابن عباس فرمودند همانا شب قدر در هر سالى هست و در آن شب امر (سرنوشت و قضا و قدر) آن سال فرود مى آيد و براى آن امر امامانی بعد از رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) است. ابن عباس گفت: آنها چه كسانی هستند؟ فرمود: من هستم و يازده تن از فرزندان صلبى من كه امامان محدث باشند.(45)
نزدیک به مضامین حدیث بالا در کتاب الخصال و کمال الدین و تمام النعمه حدیث دیگری نیز نقل شده است:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ) قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَى الْخَشَّابِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ رِبَاطٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) يَقُولُ: اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (ع) كُلُّهُمْ مُحَدَّثُونَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (ع) مِنْهُمْ.(46)
حضرت امام جواد از پدرش از پدران بزرگوارشان از امير المؤمنين (صلوات اللَّه عليهم اجمعين) روايت می كند كه از رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) شنيدم كه به اصحابشان مى فرمودند: به شب قدر ايمان بياوريد كه آن شب براى عليّ بن أبى طالب و فرزندان يازدهگانه پس از او است.(47)
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لِأَصْحَابِهِ: آمِنُوا بِلَيْلَةِ الْقَدْرِ إِنَّهَا تَكُونُ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَ وُلْدِهِ الْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ بَعْدِي. (48)
رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) به اصحابش فرمودند: به شب قدر ايمان آوريد كه آن بعد از من مخصوص على بن ابى طالب و يازده فرزند او مي باشد.(49)
و بنا بر حصر تعداد امامان در احادیث حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و بنابر آیه اولی امر مسأله امامت در قرآن و حدیث مشخص و مبرهن است. در این جا به ذکر دو حدیث درباره آیه اولی الامر و حصر امامت در این آیه اشاره می گردد:
حَدَّثَنَا الْمُظَفَّرُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ الْمُظَفَّرِ الْعَلَوِيُّ السَّمَرْقَنْدِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ نَصْرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَى الْخَشَّابِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَكَمُ بْنُ بُهْلُولٍ الْأَنْصَارِيُ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ قُرَّةَ عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ الْمَدَنِيِّ عَنِ ابْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمُ بْنُ قَيْسٍ الْهِلَالِيُّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيّاً (ع) يَقُولُ: مَا نَزَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) آيَةٌ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا أَقْرَأَنِيهَا وَ أَمْلَاهَا عَلَيَّ وَ كَتَبْتُهَا بِخَطِّي وَ عَلَّمَنِي تَأْوِيلَهَا وَ تَفْسِيرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْكَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا وَ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِي أَنْ يُعَلِّمَنِي فَهْمَهَا وَ حِفْظَهَا فَمَا نَسِيتُ آيَةً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ وَ لَا عِلْماً أَمْلَاهُ عَلَيَّ فَكَتَبْتُهُ وَ مَا تَرَكَ شَيْئاً عَلَّمَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ حَلَالٍ وَ لَا حَرَامٍ وَ لَا أَمْرٍ وَ لَا نَهْيٍ وَ مَا كَانَ أَوْ يَكُونُ مِنْ طَاعَةٍ أَوْ مَعْصِيَةٍ إِلَّا عَلَّمَنِيهِ وَ حَفِظْتُهُ وَ لَمْ أَنْسَ مِنْهُ حَرْفاً وَاحِداً ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى صَدْرِي وَ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَمْلَأَ قَلْبِي عِلْماً وَ فَهْماً وَ حِكْمَةً وَ نُوراً لَمْ أَنْسَ مِنْ ذَلِكَ شَيْئاً وَ لَمْ يَفُتْنِي شَيْءٌ لَمْ أَكْتُبْهُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ تَتَخَوَّفُ عَلَيَّ النِّسْيَانَ فِيمَا بَعْدُ فَقَالَ (ص) لَسْتُ أَتَخَوَّفُ عَلَيْكَ نِسْيَاناً وَ لَا جَهْلًا وَ قَدْ أَخْبَرَنِي رَبِّي جَلَّ جَلَالُهُ أَنَّهُ قَدِ اسْتَجَابَ لِي فِيكَ وَ فِي شُرَكَائِكَ الَّذِينَ يَكُونُونَ مِنْ بَعْدِكَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ شُرَكَائِي مِنْ بَعْدِي قَالَ الَّذِينَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِنَفْسِهِ وَ بِي فَقَالَ «أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» الْآيَةَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ هُمْ قَالَ الْأَوْصِيَاءُ مِنِّي إِلَى أَنْ يَرِدُوا عَلَيَّ الْحَوْضَ كُلُّهُمْ هَادٍ مُهْتَدٍ لَا يَضُرُّهُمْ مَنْ خَذَلَهُمْ هُمْ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُمْ لَا يُفَارِقُهُمْ وَ لَا يُفَارِقُونَهُ بِهِمْ تُنْصَرُ أُمَّتِي وَ بِهِمْ يُمْطَرُونَ وَ بِهِمْ يُدْفَعُ عَنْهُمُ الْبَلَاءُ وَ يُسْتَجَابُ دُعَاؤُهُمْ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ سَمِّهِمْ لِي فَقَالَ ابْنِي هَذَا وَ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِ الْحَسَنِ ثُمَّ ابْنِي هَذَا وَ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِ الْحُسَيْنِ (ع) ثُمَّ ابْنٌ لَهُ يُقَالُ لَهُ عَلَيٌّ وَ سَيُولَدُ فِي حَيَاتِكَ فَأَقْرِئْهُ مِنِّي السَّلَامَ ثُمَّ تُكَمِّلُهُ اثْنَيْ عَشَرَ فَقُلْتُ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ سَمِّهِمْ لِي رَجُلًا فَرَجُلًا فَسَمَّاهُمْ رَجُلًا رَجُلًا فِيهِمْ وَ اللَّهِ يَا أَخَا بَنِي هِلَالٍ مَهْدِيُّ أُمَّتِي مُحَمَّدٌ الَّذِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ اللَّهِ إِنِّي لَأَعْرِفُ مَنْ يُبَايِعُهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ وَ أَعْرِفُ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ. (50)
سليم بن قيس هلالىّ گويد از عليّ عليه السّلام شنيدم كه فرمودند: هيچ آيه اى از قرآن بر رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) نازل نشد جز آنكه آن را بر من إقراء و املا فرمود و من آن را با خط خود نوشتم و تأويل و تفسير و ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه آن را به من آموخت و از خداى تعالى خواست كه فهم و حفظ آن را به من تعليم دهد و هيچ آيه اى از كتاب خدا را فراموش نكردم و هيچ علمى را كه بر من املا فرمود و من آن را نوشتم از ياد نبردم و هر چه كه خداى تعالى به او آموخته بود از حلال و حرام و امر و نهى و آنچه كه بوده و خواهد بود از طاعت و معصيت همه را به من آموخت و من آن را حفظ نمودم و حتّى يك حرف آن را فراموش نكردم، سپس دست خود را بر سينه ام نهاد و از خداى تعالى خواست كه قلبم را از علم و فهم و حكمت و نور آكنده سازد، چيزى از آنها را فراموش نكردم و آنچه را هم كه ننوشتم از من فوت نشد، گفتم: اى رسول خدا، آيا مى ترسى كه در آينده فراموش كنم؟ فرمود: بر تو از نسيان و نادانى نمى هراسم در حالى كه پروردگارم به من خبر داده است كه دعاى مرا در حقّ تو و شريكانت كه پس از تو خواهند بود اجابت كرده است، گفتم: اى رسول خدا! شريكان من كه پس از من خواهند بود چه كسانى هستند؟ فرمود: كسانى كه خداى تعالى آنان را قرين خود و من ساخته و فرموده است: «أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» گفتم: اى رسول خدا آنان چه كسانى هستند؟ فرمود: آنان اوصياى من هستند تا آن كه در حوض كوثر بر من در آيند، همه آنان هادى و مهتدى هستند، هر كه آنان را فرو گذارد بديشان ضرر نرساند، ايشان با قرآن هستند و قرآن نيز با آنان و از ايشان مفارقت نكند آنان نيز از قرآن جدا نشوند، به واسطه آنان امّتم يارى شوند و باران بر آنها ببارد و بلا از ايشان دفع گردد و دعايشان مستجاب گردد.
گفتم: اى رسول خدا، نامشان را برايم بازگویید، فرمود: اين فرزندم - و دست بر سر حسن گذاشت - سپس اين فرزندم- و دستش را بر سر حسين نهاد- سپس او كه بدو علىّ مى گويند و در حيات تو متولّد مى شود و سلام مرا به او برسان سپس آنان را تا دوازده كامل گردانيد، گفتم اى رسول خدا پدر و مادرم فداى شما باد. نام ايشان را يكان يكان برايم بازگو، همه را يكان يكان برايم نام برد. (51)
در حدیث دیگری نیز رسول الله (صلی الله علیه و آله) درباره امامان اثنی عشری و آیه اولی الامر چنین فرموده اند:«من سيد انبيا هستم و على بن ابى طالب سيد اوصيا، و به درستى كه اوصياى من بعد از من دوازده نفر هستند اول ايشان على بن ابى طالب است و آخر ايشان قائم ايشان (عجل تعالی فرجه الشریف) می باشد.(52)
جابر بن يزيد الجعفى نقل کرده است که شنيدم از جابر بن عبد اللَّه انصارى كه او مى گفت كه چون اين آيت نازل شد بر پيغمبر (ص) كه يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ من گفتم: يا رسول اللَّه ما مي دانيم خداى تعالى و رسول او را پس اولى الامر كه حق سبحانه و تعالى قرين گردانيده طاعت ايشان را به طاعت خود چه كسانی هستند؟ فرمودند: آن حضرت كه خلفای من بعد از من هستند اى جابر و أئمه هدى هستند بعد از من كه اول ايشان على بن ابى طالب است بعد از آن حسن و ديگر حسين و ديگر على بن الحسين و ديگر محمد بن على كه معروف است در توراة به باقر و زود باشد كه دريابى او را اى جابر پس هر گاه كه ببينى او را پس سلام مرا به او برسان و ديگر جعفر بن محمد الصادق و ديگر موسى بن جعفر و ديگر على بن موسى و ديگر محمد بن على و ديگر على ابن محمد و ديگر حسن بن على و بعد از آن هم نام و هم كنيه من حجت اللَّه في ارضه و بقيته في عباده ... اين آن كسی است كه خداى تعالى بر دستهاى او مشارق ارض و مغارب آن را فتح كند و او غايب شود از شيعه و اولياى خود آن چنان غيبتى كه ثابت و راسخ نباشد در آن غيبت بر قول به امامت او مگر آنكه حق تعالى دل او را از براى ايمان امتحان نموده باشد.
جابر گويد كه: من گفتم: يا رسول اللَّه آيا واقع شود كه شيعه در زمان غيبت از ایشان بهره مند گردند؟ حضرت فرمود: به حق آنكه مرا به راستى برانگيخت در غيبت او همچو بهره مردم به آفتاب اگر چه ابر حائل باشد به نور او مستضىء گردند و به ولايت او بهره مند شوند، اى جابر اين از مكنون سر الهى و از مخزون علم نامتناهى او است پس پنهان دار اين را مگر از اهل او...(53)
پانوشتها
(1)الكافي، جلد1 ، صفحه 534
(2) الخصال، جلد 2 ، صفحه 475
(3) ترجمه الخصال، جلد2، صفحه559 - كمال الدين، ترجمه پهلوان، جلد1، صفحه494 – 493 - عيون أخبار الرضا عليه السلام، ترجمه غفارى و مستفيد، جلد1، صفحه97
(4) الكافي ، جلد1، صفحه534
(5) أصول الكافي، ترجمه مصطفوى، جلد2، صفحه 482
(6) عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه 64
(7)ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه124
(8) عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1 ، صفحه 65 - كمال الدين و تمام النعمة ؛ ج1 ؛ ص282
(9)ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه125- ترجمه كشف الغمة، جلد3، صفحه419 - كمال الدين، ترجمه پهلوان، جلد1، صفحه527
(10)كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه261 – 260
(11) ترجمه كمال الدين و تمام النعمه، جلد1، صفحه490 -489
(12) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه269
(13) ترجمه كمال الدين و تمام النعمه، جلد1، صفحه506
(14) ترجمه كشف الغمة، جلد3، صفحه416
(15) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه280
(16) ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه525
(17) الخصال، جلد2، صفحه 467 – 466
(18) ترجمه الخصال، جلد2، صفحه 549
(19) إرشاد القلوب، جلد2، صفحه57
(20) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه280
(21)ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه524 - ترجمه كشف الغمة، جلد3، صفحه420 -419
(22) عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1 ، صفحه 57
(23) ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه107
(24) الغيبة( للنعماني)، صفحه 67 – 68
(25)ترجمه الغيببة (للنعماني)، صفحه99 – 98
(26) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1 ، صفحه257 – 256
(27)ترجمه كمال الدين ، جلد1، صفحه483 -482
(28)عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه65 – 64
(29)ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه 124
(30)كمال الدين و تمام النعمة، جلد، صفحه 281
(31)ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه527 – 526 - ترجمه كشف الغمة ، جلد3، صفحه419
(32)كمال الدين و تمام النعمة ، جلد1 ، صفحه259
(33) ترجمهكمال الدين، جلد1، صفحه487
(34)كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه260 - 259
(35) ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه489 – 487
(36) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه262 - 261
(37) ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه493 - 491
(38)عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه58
(39) ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، جلد1، صفحه110 – 108
(40) الخصال، جلد2 ، صفحه477
(41)ترجمه الخصال، جلد2، صفحه562 - ترجمه أصول الكافي، جلد2، صفحه475- 474 - ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه 509 – 508
(42) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1 ، صفحه280
(43) ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه525 – 524 - ترجمه كشف الغمة، جلد3، صفحه422
(44) الخصال، جلد2، صفحه 480 – 479
(45)ترجمه أصول الكافي، جلد2، صفحه475
(46) الخصال، جلد2، صفحه480
(47) ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه 525
(48) الخصال، جلد2 ، صفحه 480
(49)ترجمه أصول الكافي، جلد2، صفحه 475 - ترجمه الخصال، جلد2، صفحه566
(50) كمال الدين و تمام النعمة، جلد1، صفحه285 - 284
(51)ترجمه كمال الدين، جلد1، صفحه534 – 532
(52) ترجمه كشف الغمة، جلد3، صفحه423 – 422
(53) ترجمه كشف الغمة، جلد3، صفحه423 – 422
منابع
- إرشاد القلوب، حسن بن محمد ديلمى، مترجم: على سلگى نهاوندى، قم، ناصر،1376 ش.
- أصول الكافي محمد بن يعقوب كلينى، ترجمه مصطفوى، تهران، كتاب فروشى علميه اسلاميه، چاپ اول، 1369 ش.
- الخصال، محمد بن على ابن بابويه، قم، جامعه مدرسين، چاپ: اول، 1362ش.
- الخصال، محمد بن على ابن بابويه، مترجم: احمد فهرى زنجانى، تهران، علميه اسلاميه، نوبت چاپ: اول، بى تا
- الغيبة، محمد بن ابراهيم ابن أبي زينب، ترجمه غفارى، تهران ، نشر صدوق، چاپ دوم، 1418ق./ 1376ش.
- الغيبة، محمد بن ابراهيم ابن أبي زينب، محقق / مصحح: على اكبر غفارى، تهران، نشر صدوق، 1397 ق.
- الكافي، محمد بن يعقوب بن اسحاق كلينى، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ: چهارم، 1407 ق.
- ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام، محمد بن على ابن بابويه، مترجم: حميد رضا مستفيد و غفارى، على اكبر، تهران، صدوق،1372 ش.
- عيون أخبار الرضا عليه السلام، محمد بن على ابن بابويه، تهران ، نشر جهان، چاپ: اول، 1378ق.
- كشف الغمة، على بن عيسى اربلى، محقق / مصحح: ابراهيم ميانجى، مترجم: على بن حسين زواره اى، تهران، إسلامية، 1382 ش.
- كمال الدين و تمام النعمة، محمد بن على ابن بابويه، تهران، اسلاميه، چاپ: دوم، 1395ق.
- كمال الدين و تمام النعمة، محمد بن على ابن بابويه، مترجم: منصور پهلوان، محقق / مصحح: على اكبر غفارى، قم، دار الحديث،1380 ش.
اترك تعليق