شیخ عبدالمهدی الکربلایی نماینده مرجعیت دینی اعلی در نجف اشرف و امام جمعه کربلا در خطبه دوم نماز جمعه که در صحن مطهر حسینی اقامه گردید، مطالبی از نامه امام علی بن ابیطالب علیه السلام به مالک اشتر را بیان نموده و سیاستمداران و عامه مردم را بدین واسطه مورد خطاب قرار داده و عمل به این رهنمودها را ضامن ثبات در جامعه دانستند.
امام جمعه کربلا خطاب به حاضران در صحن مطهر حسینی گفت: خواهران و برادران، بخشی دیگر از مطالب امام علی (علیه السلام) خطاب به مالک اشتر که در برگیرنده رهنمودهای آن امام همام در راستای تضمین ثبات جامعه و سعادت و پیشرفت مردم بوده و همچنین اصولی مهم برای سیاستمداران را شامل می شود را قرائت می نمایم.
وَالْصَقْ بِأَهْلِ الْوَرَعِ وَالصِّدْقِ ثُمَّ رُضْهُمْ عَلَى أَلَّا يُطْرُوكَ وَلَا يَبْجَحُوكَ بِبَاطِلٍ لَمْ تَفْعَلْهُ، فَإِنَّ كَثْرَةَ الْإِطْرَاءِ تُحْدِثُ الزَّهْوَ وَتُدْنِي مِنَ الْعِزَّةِ، وَلَا يَكُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَالْمُسِيءُ عِنْدَكَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ، فَإِنَّ فِي ذَلِكَ تَزْهِيداً لِأَهْلِ الْإِحْسَانِ فِي الْإِحْسَانِ وَتَدْرِيباً لِأَهْلِ الْإِسَاءَةِ عَلَى الْإِسَاءَةِ، وَأَلْزِمْ كُلًّا مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَهُ وَلَا تَنْقُضْ سُنَّةً صَالِحَةً عَمِلَ بِهَا صُدُورُ هَذِهِ الْأُمَّةِ وَاجْتَمَعَتْ بِهَا الْأُلْفَةُ وَصَلَحَتْ عَلَيْهَا الرَّعِيَّةُ، وَلَا تُحْدِثَنَّ سُنَّةً تَضُرُّ بِشَيْءٍ مِنْ مَاضِي تِلْكَ السُّنَنِ فَيَكُونَ الْأَجْرُ لِمَنْ سَنَّهَا وَالْوِزْرُ عَلَيْكَ بِمَا نَقَضْتَ مِنْهَا، وَأَكْثِرْ مُدَارَسَةَ الْعُلَمَاءِ وَمُنَاقَشَةَ الْحُكَمَاءِ فِي تَثْبِيتِ مَا صَلَحَ عَلَيْهِ أَمْرُ بِلَادِكَ وَإِقَامَةِ مَا اسْتَقَامَ بِهِ النَّاسُ قَبْلَكَ..)
خواهران و برادران، امام علی (علیه السلام) در این بخش از نامه خود خطاب به مالک اشتر برخی مسائل مفید برای حکام و کسانیکه اداره امور کشور در دست ایشان است را بیان می فرمایند. این امور نه فقط برای مدیران و مسئولان ارشد کشور که مسائل کلان کشور در اختیار ایشان است بلکه شامل حال پائین ترین سطح مدریتی کشور اعم از مدیران مدارس، مدیران ادارات و ... می گردد.
این مطالب کسانی را که مجموعه ای کوچک را مدیریت می کنند، کسانیکه مدیریت امور اقتصادی، کشاورزی، اداری و حتی پدر خانواده بعنوان مدیر خانواده را در بر می گیرد.
مدیران و مسئولان رده های پائین تر بیشتر به این رهنمودها نیازمند هستند. البته این بدان معنا نیست که مدیران ارشد و تصمیم سازان کشور بی نیاز از این رهنمودها هستند. ضروریست که این معانی و مفاهیم را درک نموده و در زندگی به مرحله اجرا گذاریم تا به روش صحیح مدیریت امور مردم دست یابیم.
امام علی در نامه خود می فرمایند:
(والصق بأهل الورع والصدق)
یعنی با مردم پرهیزگار و کسانیکه صفت بارز ایشان ترس از خداوند است همراه باش. شخصی که از افتادن در حرام و تباه نمودن اموال مردم و به گمراهی کشاندن خلق اجتناب می کند. به صادقان نزدیک باش چرا که در هنگام مشورت، حقایق را برای تو روشن و به تو مشورتی صحیح ارائه می نماید. ایشان خطای تو در اداره کشور را به تو گوشزد نموده و حقایق وضع عمومی را که مردم با آن دست و پنجه نرم می کنند را بیان می نمایند. این افراد حقیقت را وارونه نمی کنند و حقیقت را آنگونه که هست برای تو بازگو می نمایند. برعکس، افراد متملق برای تو مشکلات را عادی جلوه داده و حقایق امور را خلاف واقع برای تو بازگو می نمایند.
امام علی علیه السلام از لفظ " الصق" استفاده می کنند بدین معنا که ایشان را که به صفات پرهیزکاری و صداقت مشهور هستند به خود نزدیک کن.
امام می فرمایند:(الصقْ بأهل الورع والصدق ثمّ رُضْهم على أن لا يقرّوك ولا يبجحوك بباطلٍ لم تفعله)،
یعنی وقتی ایشان را به خود نزدیک نمودی به آنها بیاموز که مدح و تعریف تو را نگویند.
امام (علیه السلام) چرا چنین مطلبی را گوشزد می نمایند؟ دلیل آنست که حاکمان بواسطه مدح و ثنای اطرافیان به فساد کشیده شده و اطرافیان خویش را نیز فاسد می نمایند. این امر به آرامی و پیوسته به پیش می رود تا آنکه حاکم و سیاستمدار دچار عجب ، غرور و تکبر گریده و این همان صفات مذمومی است که منجر به هلاکت حاکم و به سختی افتادن امور مردم می گردد.
اما علی (علیه السلام) در فراز دیگری از نامه خود می فرمایند:
(وَلَا يَكُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَالْمُسِيءُ عِنْدَكَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ)
بدین معنا که انسان نیکو کار و انسان بد در نزد تو یکسان نباشند.
این فرمایش امام علی (علیه السلام) ناظر بر یکی از اصول مهم مدیریت جدید بشمارمی رود. این امر دارای مبدأ الهی است چرا که خداوند متعال صالحان را به بهشت و نعیم بشارت و بدکاران و گناهکاران را به عذاب و دوزخ بیم داده است، امری که در قالب هشدار و ترغیب در بین همه اقوام بشری با تنوع قومیت، عقیده و فرهنگ آنان وجود دارد. حال اگر انسان نیوکار جایگاه خود را با انسان گنهکار در یک سطح و اندازه ببیند و هیچگونه تفاوتی بین خود و او احساس ننماید قطعا از عمل نیکو منصرف و از احسان روی گردان می شود. بسیاری از کسانیکه عمل بد را به کنار گذارده اند آنر ا از ترس عقوبت و مجازات ترک نموده اند.
(وَأَلْزِمْ كُلًّا مِنْهُمْ مَا أَلْزَمَ نَفْسَهُ)
این فراز نهایت عدالت بین رعیت است چرا که هر انسان در انجام اعمال خود مختار است. انسان نیکوکار می داند که در مقابل آنچه انجام می دهد پاداشی جز احسان و نیکوئی دریافت نخواهند نمود و انسان گناهکار نیز می داند که بواسطه خطای خود دچار عقاب خواهد شد. پس اقدام نیکوکار وگناهکار به انجام عملی که خود به اختیار انجام داده حکم خاص خود را داشته و هر کسی پاداش عمل خویش را دریافت می نماید.
(وَلَا تَنْقُضْ سُنَّةً صَالِحَةً عَمِلَ بِهَا صُدُورُ هَذِهِ الْأُمَّةِ)
در اینجا امام علی (علیه السلام) به حاکم توصیه می نمایند تا به عادت ها و آداب و رسوم بجای مانده از پیشینیان جامعه توجه نموده و آنها را مورد تدقیق و تفحص قرار دهد. اگر این آداب و رسوم آداب و رسومی پسندیده و استحکام بخش روحیه اجتماعی و محبت و الفت بین مردمان آن جامعه بود مانع آن ها نشده و اجازه دهد تا مردم از برکات و فوائد آن منتفع شوند چرا که کنار زدن این سنت از جامعه باعث سست شدن مصداقیت حاکم در بین مردم گردیده و بذر نفرت را در دل مردم خواهد کاشت.
(وَلَا تُحْدِثَنَّ سُنَّةً تَضُرُّ بِشَيْءٍ مِنْ مَاضِي تِلْكَ السُّنَنِ)
سنتهای خوب گذشتگان را نباید نقض نموده و یا شرایطی را فراهم نمود تا مردم آنرا ترک نموده و به کنار گذارند بلکه بایستی بر حفاظت از آنها تاکید نمود.
یکی از دلایل تاکید امام بر سنتهای حسنه اقوام حالت مودت و رافتی است که این سنتها بین مردم ایجاد می نمایند.
(وَأَكْثِرْ مُدَارَسَةَ الْعُلَمَاءِ وَمُنَاقَشَةَ الْحُكَمَاءِ)
امام علی (علیه السلام) در این فراز بر اهمیت معاشرت با علما و حکما و بهره گیری از مجالس ایشان تاکید می نمایند تا حاکم بتواند با احکام الهی و چگونگی اداره امور بیشترآشنا شده و از تجارب ایشان بهره مند گردد. زمانی که بر معرفت و بصیرت والی بواسطه حکما و علما افزوده شد او می تواند به اصلاح امور کشور بپردازد.
امام علی علیه السلام حاکمان را به استفاده از مجالس علما و اهل حکمت و مشورت با ایشان و بهره مندی از تجارب ، علم و ایمان ایشان برای دور اندیشی در مسیر اداره امور کشور توصیه می نمایند.
اترك تعليق