اهمیت و ضرورت وجود امام معصوم در زمین

اهمیت و ضرورت وجود امام معصوم و در این زمان قائم آل محمد حضرت بقیه الله الاعظم صاحب العصر و الزمان (ارواحنا لتراب مقدمه الفداء) به عنوان حجه الله در زمین در احادیث شیعه به صورت کامل تبیین شده است و در برخی از مقالات این سایت به آن اشاره شده است.

امام شناسی سبب حصول معرفت به امام و شناخت مقام خلیفه اللهی که مقام خاص امام معصوم تعیین شده بر خلق است؛ می گردد. جایگاه و مقام ائمه معصومین (علیهم السّلام) با صفات ویژه ای همچون عصمت، علم و مقام برتر آنان در عبودیت پروردگار سبب گردیده است که ایشان ولی خدا و خلیفه خدا بر خلق و تنها جانشینان و راهنمایان به شریعت الهی باشند.

 

امام معصوم سبب آرامش و امان اهل زمین

در احادیث بسیاری که از حضرات معصومین(علیهم السّلام) در معرفی امام معصوم رسیده است، امام را سبب آرامش زمین و امان اهل زمین و رفع عذاب و بلا معرفی نموده است.

حضرت امام صادق(علیه السّلام) به نقل از حضرت امام سجاد (علیه السّلام) ضمن معرفی امام به این مطلب اشاره فرموده اند که امام سبب آرامش و امان اهل زمین می باشد:  

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ السنائي [السِّنَانِيُ‏] رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ الصَّقْرِ الْعَبْدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْأَعْمَشِ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) قَالَ: نَحْنُ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَى الْعَالَمِينَ وَ سَادَةُ الْمُؤْمِنِينَ وَ قَادَةُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِينَ وَ مَوَالِي الْمُؤْمِنِينَ وَ نَحْنُ أَمَانُ أَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ نَحْنُ الَّذِينَ بِنَا يُمْسِكُ اللَّهُ‏ «السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ‏» وَ بِنَا يُمْسِكُ الْأَرْضَ أَنْ تَمِيدَ بِأَهْلِهَا وَ بِنَا «يُنَزِّلُ الْغَيْثَ» وَ بِنَا يَنْشُرُ الرَّحْمَةَ وَ يُخْرِجُ بَرَكَاتِ الْأَرْضِ وَ لَوْ لَا مَا فِي الْأَرْضِ مِنَّا لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا قَالَ (ع) وَ لَمْ تخلو [تَخْلُ‏] الْأَرْضُ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ مِنْ حُجَّةِ اللَّهِ فِيهَا ظَاهِرٌ مَشْهُورٌ أَوْ غَائِبٌ مَسْتُورٌ وَ لَا تَخْلُو إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ فِيهَا وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَمْ يُعْبَدِ اللَّهُ قَالَ سُلَيْمَانُ فَقُلْتُ لِلصَّادِقِ(ع) فَكَيْفَ يَنْتَفِعُ النَّاسُ بِالْحُجَّةِ الْغَائِبِ الْمَسْتُورِ قَالَ كَمَا يَنْتَفِعُونَ بِالشَّمْسِ إِذَا سَتَرَهَا السَّحَابُ.(1(

محمد بن احمد سنائی از احمد بن یحیی بن زکریا قطان از بکر بن عبدالله بن حبیب از فضل بن صقر عبدی از ابومعاویه از سلیمان بن مهران اعمش از حضرت امام صادق(علیه السّلام) از پدرشان حضرت امام باقر (علیه السّلام) از پدر بزرگوارشان نقل کرده اند که حضرت امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند: ما امامان مسلمانان و حجتهاى خدا بر عالميان و سادات مؤمنان و پيشواى روسپيدان و سروران اهل ايمان هستيم و ما امان اهل زمين هستيم چنانچه ستاره ‏ها امان اهل آسمان هستند، ما کسانی هستیم که خداوند برای ما آسمان را نگاهداشته است تا بر زمين نيفتد. «السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ: و آسمان را نگه داشته كه جز به فرمان او بر زمين نيفتد.(سوره مبارکه حج، آیه 65)» و براى ما زمین را نگهداشته است تا بر اهلش موج نزند و براى ما باران ببارد و رحمت خويش نشر كند و زمين بركات خود را بيرون دهد و اگر یکی از ما در زمين نباشد زمين اهل خود را فرو برد. سپس فرمودند: از روزى كه خدا آدم را آفريد زمین خالى از حجت نبوده است كه يا ظاهر و مشهور بوده است و يا غايب و مستور و تا قيامت هم خالى نماند او حجت خداست و اگر چنين نباشد خدا را پرستیده نشود. سليمان راوى حديث گويد از حضرت امام صادق(علیه السّلام) پرسيدم چگونه مردم به امام غائب بهره ‏مند شوند؟ فرمودند: آنگونه که از آفتاب در پس ابر بهره ‏مند شوند.(2(

در حدیث ذیل حضرت امیرالمومنین (عليه السّلام) ائمه اطهار(علیهم السّلام) را به عنوان باب حطه معرفی نموده اند سبب که سبب بخشش گناهان و امان از گمراهی هستند:

تفسير الإمام عليه السلام قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع)‏: هَؤُلَاءِ بَنُو إِسْرَائِيلَ نُصِبَ لَهُمْ بَابُ حِطَّةٍ وَ أَنْتُمْ يَا مَعْشَرَ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ نُصِبَ لَكُمْ بَابُ حِطَّةٍ أَهْلُ بَيْتِ مُحَمَّدٍ (ع) وَ أُمِرْتُمْ بِاتِّبَاعِ هُدَاهُمْ وَ لُزُومِ طَرِيقَتِهِمْ لِيَغْفِرَ لَكُمْ بِذَلِكَ خَطَايَاكُمْ وَ ذُنُوبَكُمْ وَ لِيَزْدَادَ الْمُحْسِنُونَ مِنْكُمْ وَ بَابُ حِطَّتِكُمْ أَفْضَلُ مِنْ بَابِ حِطَّتِهِمْ لِأَنَّ ذَلِكَ كَانَ بِأَخَاشِيبَ‏ وَ نَحْنُ‏ النَّاطِقُونَ الصَّادِقُونَ الْمُؤْمِنُونَ‏ الْهَادُونَ الْفَاضِلُونَ كَمَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنَّ النُّجُومَ‏ فِي‏ السَّمَاءِ أَمَانٌ مِنَ الْغَرَقِ وَ أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ لِأُمَّتِي مِنَ الضَّلَالَةِ فِي أَدْيَانِهِمْ لَا يَهْلِكُونَ مَا دَامَ مِنْهُمْ مَنْ يَتَّبِعُونَ هَدْيَهُ وَ سُنَّتَهُ (3(

در تفسير امام حسن عسكرى(علیه السّلام) نقل شده است حضرت امیرالمومنین (عليه السّلام) فرمودند: براى بنى اسرائيل باب حطه را قرار دادند شما نيز اى امت محمّد برايتان به عنوان باب حطه اهل بيت محمّد (صلّى اللَّه عليه و آله و سلم‏) قرار داده شد و دستور داده‏ اند از راه هدايت ايشان پيروى كنيد و راه آنها را طى كنيد تا بدين وسيله گناهانتان بخشيده شود تا مقام نيكوكاران افزايش يابد و باب حطه شما بهتر از باب حطه بنى اسرائيل است. زيرا درب آنها مجموعه ‏اى از چند چوب بود ولى درب حطه شما سخنگويان صادق و مؤمن و راهنما و فاضل هستند چنانچه پيامبر اكرم(صلّى اللَّه عليه و آله و سلم‏) فرموده است ستارگان در آسمان امان از غرق هستند و اهل بيت من براى امت امان از گمراهي هستند. در دين هلاك نخواهند شد تا وقتى از هدايت و روش يكى از اهل بيت من پيروى كنند.(4(

 

در کتاب احقاق الحق و ازهاق الباطل نیز سه حدیث از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) ذکرشده است که ایشان اهل بیت خویش(علیهم السّلام) را سبب امان و آرامش امت من و اهل زمین هستند:   

رواه عنه جماعة من أعلام القوم منهم الحاكم النيشابوري في «المستدرك» (ج 3 ص 149 ط حيدرآباد الدكن) قال: حدثنا مكرم بن أحمد القاضي، ثنا أحمد بن على الابّار، ثنا إسحاق بن سعيد بن اركون الدّمشقي، ثنا خليد بن دعلج أبو عمرو السّدوسي أظنّه عن قتادة عن عطاء عن ابن عبّاس قال قال رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و سلم): النّجوم أمان لأهل الأرض من الغرق و أهل بيتي أمان لامّتي من الإختلاف فإذا خالفتها قبيلة من العرب اختلفوا فصاروا حزب إبليس. هذا حديث صحيح الإسناد.(5)

جماعتی از سرشناسان قوم که یکی از آنان حاکم نیشابوری است در المستدرک (جلد سوم صفحه 149 چاپ حیدر آباد دکن) روایت کرده است: برای ما حدیث گفت مکرم بن احمد قاضی، ثنا أحمد بن على ابّار ثنا إسحاق بن سعيد بن اركون دّمشقي، ثنا خليد بن دعلج أبو عمرو السّدوسي، که‌ گمان می کرد شنیده از قتاده از عطاء از ابن عباس که گفت پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: همانا ستارگان، امانِ اهل زمین از غرق شدن هستند و اهل بیت من امان امت من در اختلافات هستند. پس هنگامی که قبیله ای از عرب با اهل بیت من مخالفت کند، بینشان اختلاف می افتد، در نتیجه سپاه شیطان می شوند. این حدیث از نظر اسناد صحیح است.

 

حدیث ذیل حدیث دیگری است که در کتاب احقاق الحق و ازهاق الباطل در این باره ذکر شده است:

حدثنا عبيد اللّه قال حدثنا موسى بن عبيدة عن إياس بن سلمة الأكوع عن أبيه قال قال رسول اللّه (صلى اللّه عليه و سلم): النجوم أمان لأهل السماء و أهل بيتي أمان لامتي.(6)

عبیدالله گفت موسی بن عبیده از ایاس بن سلمه اکواع از پدرش نقل کرده است که پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) فرموده است: ستارگان امان برای اهل آسمان هستند و اهل بيت من امان امت من هستند.

 

حدیث سومی که در کتاب احقاق الحق و ازهاق الباطل در این زمینه نقل شده است؛ عبارتند از:

رواه القوم منهم العلامة القندوزى في «ينابيع المودة» (ص 20 ط اسلامبول) قال: أخرج الحاكم عن جابر بن عبد اللّه و أبي موسى الأشعري و ابن عبّاس قالوا قال رسول اللّه (صلّى اللّه عليه و سلم): النّجوم أمان لأهل السّماء و أهل بيتي أمان لأهل الأرض فإذا ذهبت النّجوم ذهب أهل السّماء و إذا ذهب أهل بيتي ذهب أهل الأرض.(7)

گروهی که از جمله آنها علامه قندوزی است در ینابیع الموده نقل کرده است: حاکم احادیثی را از جابر بن عبدالله و ابوموسی اشعری و ابن عباس انتخاب کرده است که نقل کردند: حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ستارگان امان اهل آسمان هستند و اهل بیت من امان اهل زمین. وقتی ستارگان نباشند، اهل آسمان به مشکل می افتند و وقتی اهل بیت من نباشند، اهل زمین دچار مشکل می شوند.

پانوشتها

(1)الأمالي، صفحه 186- الإحتجاج على أهل اللجاج، جلد ‏2،صفحه317

(2) الأمالي، صفحه 186- الإحتجاج، جلد ‏2، صفحه 145 – 144

(3)بحار الأنوار، جلد ‏23، صفحه 123-122 - البرهان في تفسير القرآن، جلد ‏1، صفحه 310

(4) بخش امامت (ترجمه جلد 23 تا 27بحار الأنوار)، جلد ‏1، صفحه 84 – 83

(5)احقاق الحق و ازهاق الباطل، جلد ‏9، صفحه 294   

(6) احقاق الحق و ازهاق الباطل، جلد‏18، صفحه 324   

(7) احقاق الحق و ازهاق الباطل،جلد ‏9، صفحه 308

پیوست ها

: فاطمه ابوحمزه